Socijalno osiguranje i prava iz socijalnog osiguranja

Sistem socijalnog osiguranja u pravnom sistemu Republike Srbije zauzima značajno mesto u smislu obima i uređenja, i predstavlja deo socijalne politike, odnosno deo sistema društvene zaštite građana i pojedinih kategorija grđana u situaciji postojanja socijalnih razlika.

Prava iz oblasti socijlanog osiguranja su: prava iz zdravstvenog osiguranja, prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja i prava iz osiguranja za slučaj nezaposlenosti.

---

U Republici Srbiji socijalno osiguranje, odnosno oblasti zdravstvenog osiguranja, penzijskog i invalidskog osiguranja i osiguranja za slučaj nezaposlenosti, regulisane su sledećim pravnim propsisima:

• Međunarodni ugovori
• Zakon o zdravstvenom osiguranju
• Zakon o zdravstvenoj zaštiti
• Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje
• Zakon o zapošljavanju stranaca
• Zakon o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju osoba sa invaliditetom
• Zakon o zapošljavanju i osiguranju za slučaj nezaposlenosti
• Zakon o bezbednosti i zdravlju na radu
• Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju

Zdravstveno osiguranje

Zdravstveno osiguranje u Republici Srbiji je obavezno zdravstveno osiguranje i dobrovoljno zdravstveno osiguranje.

Obavezno zdravstveno osiguranje je osiguranje kojim se osiguranim licima i drugim licima obezbeđuje pravo na zdravstvenu zaštitu i pravo na novčane naknade. Ono obuhvata osiguranje za slučaj bolesti i povrede van rada i osiguranje za slučaj povrede na radu i profesionalne bolesti.

Osim obaveznog, postoji i dobrovoljno zdravstveno osiguranje, kako za one koji nisu obuhvaćeni obaveznim zdravstvenim osiguranjem, tako i za one koji su njime obuhvaćeni, ali žele da ostvare veći obim i druga prava u odnosu na ono što im pruža obavezno zdravstveno osiguranje.

Osiguranik je fizičko lice koje je obavezno osigurano. Osigurana lica su osiguranici i članovi njihovih porodica kojima se u skladu sa ovim zakonom obezbeđuju prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja.

Osiguranici su:

1) lica u radnom odnosu u privrednom društvu, drugom pravnom licu, državnom organu, organu jedinice lokalne samouprave i autonomne pokrajine, kao lica u radnom odnosu kod fizičkih lica;

2) civilna lica na službi u Vojsci Srbije, jedinicama Vojske Srbije i ustanovama Vojske Srbije;

3) izabrana, imenovana ili postavljena lica, ako za obavljanje funkcije ostvaruju zaradu, odnosno platu ili naknadu zarade;

4) lica koja, obavljaju poslove van prostorija poslodavca;

5) lica koja, obavljaju poslove kućnog pomoćnog osoblja;

6) državljani Republike Srbije koji su na teritoriji Republike Srbije zaposleni kod stranih ili međunarodnih organizacija i ustanova, stranih konzularnih ili diplomatskih predstavništava ili su zaposleni kod stranih pravnih ili fizičkih lica, ako međunarodnim ugovorom nije drukčije određeno;

7) zaposleni upućeni na rad u inostranstvo, odnosno u privrednom društvu ili drugom pravnom licu koje obavlja delatnost ili usluge u inostranstvu, ako nisu obavezno osigurani po propisima te države ili ako međunarodnim ugovorom nije drukčije određeno;

8) zaposleni roditelj, usvojitelj, hranitelj, odnosno staratelj koji odsustvuje sa rada dok dete ne navrši tri godine života, dok mu miruju prava i obaveze po osnovu rada, u skladu sa propisima kojima se uređuje rad;

9) državljani Republike Srbije zaposleni u inostranstvu kod stranog poslodavca koji nemaju zdravstveno osiguranje stranog nosioca zdravstvenog osiguranja ili koji nisu obavezno osigurani prema propisima strane države, odnosno ako prava iz zdravstvenog osiguranja po propisima te države, za sebe ili članove svoje porodice, ne mogu ostvarivati ili koristiti van teritorije te države;

10) stranac koji je zasnovao radni odnos ili je radno angažovan u smislu propisa kojima je uređeno zapošljavanje stranaca u Republici Srbiji, ako međunarodnim ugovorom nije drukčije određeno;

11) državljani Republike Srbije zaposleni u domaćinstvima osiguranika koji su u radnom odnosu u inostranstvu kod organizacije čije je sedište na teritoriji Republike Srbije;

12) lica koja ostvaruju pravo na novčanu naknadu po osnovu nezaposlenosti, prema propisima o zapošljavanju;

13) lica koja obavljaju privremene i povremene poslove u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad;

14) lica koja, u skladu sa zakonom obavljaju privremene i povremene poslove preko omladinske, odnosno studentske zadruge, a imaju navršenih 26 godina života, odnosno bez obzira na godine života ako nisu na školovanju;

15) lica koja po prestanku radnog odnosa ostvaruju pravo na naknadu zarade zbog povrede na radu ili profesionalne bolesti;

16) lica koja obavljaju poslove po osnovu ugovora o delu, autorskog ugovora, ugovora o porodičnom smeštaju prema propisima o socijalnoj zaštiti, ugovora o stručnom osposobljavanju i usavršavanju uz naknadu, kao i po osnovu drugih ugovora kod kojih se za izvršen posao ostvaruje naknada, odnosno nagrada;

17) lica koja su osnivači, odnosno članovi privrednih društva, koji u njima rade bez zasnivanja radnog odnosa;

18) lica koja su registrovana za obavljanje delatnosti u vidu zanimanja radi samostalnog obavljanja delatnosti i obavljanja delatnosti slobodne profesije, kao i samostalni umetnici;

19) sportisti, obavljaju sportsku delatnost kao samostalnu delatnost;

20) sveštenici i verski službenici verskih zajednica registrovanih u Republici Srbiji koji te poslove obavljaju kao samostalnu delatnost;

21) poljoprivrednici koji se bave poljoprivrednom proizvodnjom u skladu sa propisima kojima se uređuje poljoprivreda, odnosno poljoprivredna delatnost, ako nisu: osiguranici zaposleni, korisnici penzija, lica na školovanju;

22) lica koja obavljaju poljoprivrednu delatnost kao jedino ili osnovno zanimanje, a upisani su u registar poljoprivrednih gazdinstava u svojstvu nosioca ili člana porodice nosioca poljoprivrednog gazdinstva, ako nisu: osiguranici zaposleni, korisnici penzija, lica na školovanju;

23) javni beležnik i javni izvršitelj;

24) korisnici penzije koji su pravo na penziju ostvarili u skladu sa propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju;

25) lica koja primaju penziju ili invalidninu isključivo od inostranog nosioca osiguranja i koja imaju prebivalište ili boravište, odnosno stalno nastanjenje ili privremeni boravak u Republici Srbiji, odnosno ako sa državom od koje primaju penziju ili invalidninu ne postoji međunarodni ugovor o socijalnom osiguranju ili je međunarodnim ugovorom drugačije određeno;

26) lica koja primaju penziju ili invalidninu isključivo od inostranog nosioca osiguranja i koja imaju prebivalište ili boravište, odnosno stalno nastanjenje ili privremeni boravak u Republici Srbiji, a kod kojih postoje određene pravne smetnje zbog kojih ne mogu da ostvare zdravstveno osiguranje primenom međunarodnog ugovora i to samo radi ostvarivanja prava iz zdravstvenog osiguranja na teritoriji Republike Srbije;

27) strani državljani koji na teritoriji Republike Srbije rade kod domaćih pravnih subjekata na osnovu posebnih ugovora o razmeni stručnjaka ili sporazuma o međunarodnoj tehničkoj saradnji;

28) strani državljani za vreme školovanja ili stručnog usavršavanja na teritoriji Republike Srbije do isteka školske godine, odnosno završetka akademske godine u kojoj su završili školovanje, ali ne duže od navršene 26 godine života.

---

Prava osiguranika iz zdravtsvenog osiguranja

Prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja su:

1) pravo na zdravstvenu zaštitu;

2) pravo na novčane naknadu

3) mere prevencije i ranog otkrivanja bolesti;

4) preglede i lečenje u vezi sa planiranjem porodice, u toku trudnoće, porođaja i do 12 meseci nakon porođaja;

5) preglede i lečenje u slučaju bolesti i povrede;

6) preglede i lečenje bolesti usta i zuba;

7) medicinsku rehabilitaciju u slučaju bolesti i povrede;

8) lekove;

9) medicinska sredstva.

Za ostvarivanje prava na zdravstvenu zaštitu I pravo na novčane naknadu, osiguranici moraju da imaju staž osiguranja u obaveznom zdravstvenom osiguranju, u svojstvu osiguranika u trajanju od najmanje tri meseca neprekidno ili šest meseci sa prekidima u poslednjih 18 meseci, pre početka korišćenja prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja. Izuzetno, osiguranik ostvaruje prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja u slučaju:

1) povrede na radu ili profesionalne bolesti osiguranika;

2) hitne medicinske pomoći;

3) ostvarivanja prava na naknadu zarade za vreme privremene sprečenosti za rad i to u visini minimalne zarade utvrđene u skladu sa propisima o radu za mesec za koji se naknada zarade isplaćuje.

Članovi porodice osiguranika ostvaruju prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja pod uslovom da osiguranik ispunjava uslove u pogledu prethodnog osiguranja u skladu sa zakonom.

Ova zakonska prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja ostvaruju se pod uslovom da je dospeli doprinos za zdravstveno osiguranje plaćen. Prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja ostvaruju se na osnovu overene isprave o osiguranju. Overu isprave o osiguranju vrši matična filijala na osnovu dokaza da je uplaćen dospeli doprinos, kao i na osnovu drugih dokaza. Ako isprava o osiguranju nije overena zbog toga što dospeli doprinos nije plaćen, izvršiće se naknadna overa kada taj doprinos bude uplaćen.

---

Pravo na zdravstvenu zaštitu

Pravo na zdravstvenu zaštitu obezbeđuje se za slučaj nastanka bolesti i povrede van rada, kao i u slučaju povrede na radu ili profesionalne bolesti.

Povredom na radu, u smislu ovog zakona, smatra se povreda osiguranika koja se dogodi u prostornoj, vremenskoj i uzročnoj povezanosti sa obavljanjem posla po osnovu koga je osiguran, prouzrokovana neposrednim i kratkotrajnim mehaničkim, fizičkim ili hemijskim dejstvom, naglim promenama položaja tela, iznenadnim opterećenjem tela ili drugim promenama fiziološkog stanja organizma, i povreda prouzrokovana na način koju osiguranik zaposleni pretrpi pri obavljanju posla na koji nije raspoređen, ali koji obavlja u interesu poslodavca, i povreda koju osiguranik pretrpi pri dolasku, odnosno povratku sa posla, i oboljenje osiguranika koje je nastalo neposredno ili kao isključiva posledica nesrećnog slučaja ili više sile za vreme obavljanja posla po osnovu koga je osiguran ili u vezi sa njim. Povreda na radu utvrđuje se na osnovu izveštaja o povredi na radu koji se dostavlja Republičkom fondu, odnosno filijali radi utvrđivanja postojanja povrede na radu i ostvarivanja prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja u skladu sa ovim zakonom.

---

Pravo na novčane naknade obuhvata:

• Pravo na naknadu zarade, odnosno naknadu plate za vreme privremene sprečenosti za rad osiguranika
• Pravo na naknadu troškova prevoza u vezi sa korišćenjem zdravstvene zaštite

Naknada zarade za vreme privremene sprečenosti za rad pripada osiguranicima ako je zdravstveno stanje osiguranika, odnosno člana njegove uže porodice takvo da je osiguranik sprečen za rad, bez obzira na isplatioca naknade zarade, i to ako je privremeno sprečen za rad:

1) usled bolesti ili povrede van rada;

2) usled profesionalne bolesti ili povrede na radu;

3) zbog bolesti ili komplikacija u vezi sa održavanjem trudnoće;

4) zbog propisane mere obavezne izolacije kao kliconoše ili zbog pojave zaraznih bolesti u njegovoj okolini;

5) zbog nege bolesnog, odnosno povređenog člana uže porodice, pod uslovima utvrđenim ovim zakonom;

6) zbog dobrovoljnog davanja organa, ćelija i tkiva, izuzev dobrovoljnog davanja krvi;

7) u slučaju kada je određen za pratioca bolesnog osiguranog lica upućenog na lečenje ili lekarski pregled u drugo mesto, odnosno dok boravi kao pratilac u stacionarnoj zdravstvenoj ustanovi.

Naknada troškova prevoza

Naknada troškova prevoza obezbeđuje se osiguranom licu, kao i pratiocu osiguranog lica, u slučaju upućivanja kod davaoca zdravstvene usluge koji je udaljen najmanje 50 kilometara od mesta njegovog stanovanja.

Naknada troškova prevoza pripada osiguranom licu kada je od izabranog lekara, zdravstvene ustanove ili nadležnog stručno-medicinskog organa Republičkog fonda upućen ili pozvan u drugo mesto u vezi sa ostvarivanjem zdravstvene zaštite ili radi ocene privremene sprečenosti za rad.

Izuzetno, detetu do navršenih 18 godina života i licu starijem od 18 godina života koje je teško duševno ili telesno ometeno u razvoju upućenim na lečenje i rehabilitaciju kod davaoca zdravstvene usluge, van mesta stanovanja i to najmanje dva puta nedeljno, kao i osiguranom licu upućenom na hemodijalizu i hemio i radio terapiju, pripada naknada troškova prevoza na osnovu mišljenja stručno-medicinskog organa.

Osigurano lice ima pravo na naknadu troškova prevoza prema najkraćoj relaciji u visini cene karte autobusa ili drugog razreda voza.

Naknada troškova prevoza dospeva za isplatu danom završenog putovanja u vezi sa korišćenjem zdravstvene zaštite. Filijala vrši isplatu naknade u roku od 30 dana od dana prijema zahteva (rok se računa od dana dostavljanja kompletne dokumentacije filijali) za isplatu naknade sa svim dokazima potrebnim za isplatu.

Poslodavac je dužan da podnese zahtev za ostvarivanje naknade zarade filijali najkasnije u roku od 30 dana od dana isplate zarade za mesec na koji se naknada odnosi.

Zahtev za ostvarivanje novčanih naknada i drugih prava iz zdravstvenog osiguranja može se podneti u roku od tri godine od dana dospelosti prava.

---

Međunarodne organizacije:

Međunarodno udruženje socijalne sigurnosti

Svetska zdravstvena organizacija

Ministarstvo zdravlјa

Republički fond za zdravstveno osiguranje

Zdravstvene ustanove u Republici Srbiji

Fondovi zdravstvenih osiguranja u svetu

Fond za socijalno osiguranje vojnih osiguranika

Zavoda za socijalno osiguranje

Penzijsko i invalidsko osiguranje

Penzijsko i invalidsko osiguranje u Republici Srbiji je obavezno. Ovim zakonom uređuje se obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje. Obaveznim penzijskim i invalidskim osiguranjem obezbeđuju se prava za slučaj starosti, invalidnosti, smrti i telesnog oštećenja. a iz penzijskog i invalidskog osiguranja jesu lična prava i ne mogu se prenositi na druga lica. Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ne zastarevaju, osim prava na potraživanja dospelih a neisplaćenih iznosa.

Obavezno osigurana lica zaposleni, lica koja samostalno obavljaju delatnost i poljoprivrednici.

Osiguranici zaposleni jesu:

1) lica u radnom odnosu, odnosno zaposlena u preduzeću, drugom pravnom licu, državnom organu, organu jedinice lokalne samouprave ili kod fizičkih lica;

2) civilna lica na službi u Vojsci Srbije;

2a) profesionalna vojna lica prema propisima o Vojsci Srbije;

3) izabrana ili postavljena lica, ako za obavljanje funkcije ostvaruju zaradu, odnosno naknadu zarade;

4) lica koja su u skladu sa propisima o radu, u radnom odnosu odnosno zaposlena van prostorija poslodavca;

5) lica u radnom odnosu, odnosno zaposleni upućeni na rad u inostranstvo, odnosno zaposleni u preduzeću koje obavlja delatnost ili usluge u inostranstvu, ako nisu obavezno osigurana po propisima te zemlje, ili ako međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno;

6) domaći državljani koji su na teritoriji Republike Srbije zaposleni kod stranih ili međunarodnih organizacija i ustanova, stranih diplomatskih i konzularnih predstavništava ili kod stranih pravnih ili fizičkih lica, ako međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno;

7) strani državljani i lica bez državljanstva koji su na teritoriji Republike Srbije zaposleni kod stranih pravnih ili fizičkih lica, ako međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno, kao i kod međunarodnih organizacija i ustanova i stranih diplomatskih i konzularnih predstavništava, ako je takvo osiguranje predviđeno međunarodnim ugovorom;

8) lica koja u skladu sa zakonom obavljaju privremene i povremene poslove, ako nisu osigurani po drugom osnovu;

9) lica koja u skladu sa zakonom obavljaju privremene i povremene poslove preko omladinskih zadruga, koje se u smislu ovog zakona smatraju poslodavcem, a imaju navršenih 26 godina života, odnosno bez obzira na godine života ako nisu na školovanju;

10) lica za čijim je radom prestala potreba, kao i lica kojima je prestalo zaposlenje zbog stečaja, likvidacije, odnosno u svim slučajevima prestanka rada poslodavca, dok ostvaruju novčanu naknadu prema propisima o radu i zapošljavanju.

---

Osiguranici poljoprivrednici su lica koja se bave poljoprivrednom delatnošću kao nosioci poljoprivrednog domaćinstva, članovi poljoprivrednog domaćinstva, nosioci porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, članovi porodičnog poljoprivrednog gazdinstva ili članovi mešovitog domaćinstva, ako nisu osiguranici zaposleni, osiguranici samostalnih delatnosti, korisnici penzije ili nisu na školovanju.

Poljoprivrednim domaćinstvom, porodičnim poljoprivrednim gazdinstvom, odnosno mešovitim domaćinstvom, smatra se zajednica života, privređivanja i trošenja prihoda, bez obzira na srodstvo između njegovih članova, na poljoprivrednom domaćinstvu, odnosno gazdinstvu sa najmanje 0,5 hektara poljoprivrednog zemljišta, odnosno sa manje od 0,5 hektara poljoprivrednog zemljišta, drugog zemljišta ili građevinske celine na kojem se obavlja stočarska, povrtarska ili vinogradarska proizvodnja, uzgoj ribe, gajenje pečuraka, puževa, pčela i drugi uzgoj ili gajenje.

Član poljoprivrednog domaćinstva, porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, odnosno mešovitog domaćinstva, u smislu ovog zakona, je lice koje živi i radi na poljoprivrednom domaćinstvu, porodičnom poljoprivrednom gazdinstvu, odnosno u mešovitom domaćinstvu.

---

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, jesu:

1) za slučaj starosti: pravo na starosnu penziju i pravo na prevremenu starosnu penziju;

2) za slučaj invalidnosti - pravo na invalidsku penziju;

3) za slučaj smrti: pravo na porodičnu penziju;

4) za slučaj telesnog oštećenja prouzrokovanog povredom na radu ili profesionalnom bolešću - pravo na novčanu naknadu za telesno oštećenje;

5) za slučaj potrebe za pomoći i negom drugog lica - pravo na novčanu naknadu za pomoć i negu drugog lica.

Osiguranici zaposleni, osiguranici samostalnih delatnosti i osiguranici poljoprivrednici prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaruju u Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje i Pokrajinskom fondu kao organizacionoj jedinici tog fonda.

---

Postupak za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja pokreće se na zahtev stranke, koji se uz prateću dokumentaciju podnosi organizacionoj jedinici Fonda.

Zahtev se podnosi nadležnoj filijali/službi filijale prema mestu prebivališta podnosioca zahteva. Ukoliko podnosilac zahteva u vreme podnošenja zahteva nema prebivalište na teriotoriji Republike Srbije, zahtev se podnosi filijali prema poslednjem osiguranju.

O pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja primenom međunarodnih ugovora o socijalnom osiguranju zaključenih sa drugim državama, uključujući i republike bivše SFRJ, odlučuje Odeljenje za ostvarivanje prava po međunarodnim ugovorima u Direkciji Fonda u Beogradu i Pokrajinskom fondu u Novom Sadu. Služba Direkcije Fonda u Prištini odlučuje o pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja primenom međunarodnih ugovora i kada je u pitanju samo primena ugovora sa bivšim republikama, kao i kada je u pitanju primena ugovora zaključenih sa drugim državama.

---

OBRASCI:

Zahtevi koji se podnose na teritoriji Centralne Srbije i AP Kosovo i Metohija

Zahtevi koji se podnose ne teritoriji Pokrajinskog fonda

Obrasci Republički fond za penzijsko i invalidsko osiguranja za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja

---

Uslovi za sticanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja

Osiguranik stiče pravo na starosnu penziju:kad navrši 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja i kad navrši 45 godina staža osiguranja (Zakonom o penzijskom i inavlidskom osiguranju propisani su uslovi u izutenim situacijama da izuzetno osiguranik žena koja navrši najmanje 15 godina staža osiguranja, stiče pravo na starosnu penziju kad navrši odrešen broj godina, vidi član 19a).

Dokazi potrebni za ostvarivanje prava:

- dokaz kojim se potvrđuje identitet (lična karta na uvid ili uverenje o prebivalištu);

- dokazi o penzijskom stažu u republici srbiji – radna knjižica, uverenje o beneficiranom stažu, druge javne isprave o stažu (rešenja, uverenja, potvrde i slično) u originalu ili overenoj fotokopiji;

- dokaz o prestanku zaposlenja – rešenje (fotokopija);

- dokaz o regulisanom vojnom roku (overena fotokopija vojne knjižice ili uverenje vojnog odseka);

- dokaz o korišćenju prava – evidenciji kod nacionalne službe za zapošljavanje (ukoliko primate novčanu naknadu);

- uverenje o obavljanju samostalne delatnosti, koje izdaje nadležni organ opštine, odnosno odgovarajuće udruženje, savez (za period do 31. 12. 2005. godine), odnosno rešenje agencije za privredne registre (za period od 1. 1. 2006. godine);

- uverenje o plaćenom doprinosu za pio sa iskazanim osnovicama doprinosa i iznosom uplaćenog doprinosa, izdato od poreske uprave za period obavljanja samostalne delatnosti (ovo uverenje nije potrebno za samostalne umetnike, filmske radnike i sportiste do 31. 12. 2002. godine, a za sveštenike i verske službenike do 31. 8. 2004. godine);

- uverenje o plaćenom doprinosu za pio sa iskazanim osnovicama doprinosa i iznosom uplaćenog doprinosa, izdato od poreske uprave za period obavljanja poljoprivredne delatnosti;

- dokazi o stažu u inostranstvu.

---

Starosna penzija

* Osiguranik stiče pravo na prevremenu starosnu penziju kad navrši najmanje 40 godina staža osiguranja i najmanje 60 godina života.

Tabelarni prikaz uslova za penziju

---

Invalidska penzija

Invalidnost postoji kad kod osiguranika nastane potpuni gubitak radne sposobnosti, odnosno kad kod profesionalnog vojnog lica nastane potpuni gubitak sposobnosti za profesionalnu vojnu službu i kada kod policijskog službenika nastane potpuni gubitak radne sposobnosti za profesionalno vršenje policijskih poslova, zbog promena u zdravstvenom stanju prouzrokovanih povredom na radu, profesionalnom bolešću, povredom van rada ili bolešću, koje se ne mogu otkloniti lečenjem ili medicinskom rehabilitacijom.

Radi ostvarivanja ovog prava potrebno je podneti zahtev nadležnoj filijali PIO na propisanom obrascu, uz prilaganje dokumentacije navedene u samom obrascu https://www.pio.rs/site zahteva. Ukoliko se korisnik ove naknade zaposli, isplata se obustavlja.

Dokaz za ostvarivanje prava:

- obrazac br. 1 ordinirajućeg lekara, sa medicinskom dokumentacijom (specijalistički nalazi, otpusne liste i dr.) u originalu ili overenoj fotokopiji (overa se može izvršiti u Fondu). Obrazac br. 1 mora biti otkucan na pisaćoj mašini ili kompjuterski obrađen;

- dokaz o veštačenju u postupku ostvarivanja prava primenom drugih propisa;

- izveštaj o povredi na radu, odnosno o profesionalnom oboljenju ako je osiguranik pretrpeo povredu na radu ili imao profesionalno oboljenje;

- dokaz o regulisanom vojnom roku (fotokopija vojne knjižice-original na uvid) ili uverenje vojnog odseka;

- dokaz o korišćenju prava – evidenciji kod Nacionalne službe za zapošljavanje;

- dokaz kojim se potvrđuje identitet (lična karta na uvid ili uverenje o prebivalištu);

- fotokopija zdravstvene knjižice;

- dokazi o penzijskom stažu u Republici Srbiji – radna knjižica, uverenje o beneficiranom stažu, druge javne isprave o stažu (rešenja, uverenja, potvrde i slično) u originalu ili overenoj fotokopiji

- uverenje o obavljanju samostalne delatnosti koje izdaje nadležni organ opštine, odnosno odgovarajuće udruženje, savez (za period do 31. 12. 2005. godine), odnosno rešenje Agencije za privredne registre (za period od 1. 1. 2006. godine);

- uverenje o plaćenom doprinosu za PIO sa iskazanim osnovicama doprinosa i iznosom uplaćenog doprinosa, izdato od Poreske uprave za period obavljanja samostalne delatnosti (ovo uverenje nije potrebno za samostalne umetnike, filmske radnike i sportiste do 31. 12. 2002. godine, a za sveštenike i verske službenike do 31. 8. 2004. godine);

- uverenje o plaćenom doprinosu za PIO sa iskazanim osnovicama doprinosa i iznosom uplaćenog doprinosa, izdato od Poreske uprave za period obavljanja poljoprivredne delatnosti;

- dokaz o stažu u inostranstvu.

Obrasci * Republički fond za penzijsko i invalidsko osiguranja za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja.

Porodična penzija

Pravo na porodičnu penziju mogu ostvariti članovi porodice:

1) umrlog osiguranika koji je navršio najmanje pet godina staža osiguranja ili je ispunio uslove za starosnu, prevremenu starosnu penziju ili invalidsku penziju; ili

2) umrlog korisnika starosne, prevremene starosne penzije ili invalidske penzije.

Ako je smrt lica inastala kao posledica povrede na radu ili profesionalne bolesti, članovi njegove porodice stiču pravo na porodičnu penziju bez obzira na dužinu penzijskog staža tog lica.

Ko može ostvariti pravo na porodičnu penziju i koji su dokazi potrebni

Obrasci * Republički fond za penzijsko i invalidsko osiguranja za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja.

Osiguranje za slučaj nezaposlenosti

Obavezno osiguranje za slučaj nezaposlenosti je deo sistema obaveznog socijalnog osiguranja građana kojim se obezbeđuju prava za slučaj nezaposlenosti na načelima obaveznosti, uzajamnosti i solidarnosti.

Obaveznim osiguranjem obezbeđuju se prava za slučaj nezaposlenosti, i to:

1. novčana naknada;

2. zdravstveno osiguranje i penzijsko i invalidsko osiguranje u skladu sa zakonom;

3. druga prava u skladu sa zakonom.

Pravo na novčanu naknadu

Obavezno osigurano lice ima pravo na novčanu naknadu ako je bilo osigurano najmanje 12 meseci neprekidno ili s prekidima u poslednjih 18 meseci.

Nezaposleni ima pravo na novčanu naknadu u slučaju prestanka radnog odnosa ili prestanka obaveznog osiguranja, po osnovu:

1. prestanka radnog odnosa otkazom od strane poslodavca, u skladu sa propisima o radu, i to:

ako usled tehnoloških, ekonomskih ili organizacionih promena prestane potreba za obavljanjem određenog posla ili dođe do smanjenja obima posla, u skladu sa zakonom, osim lica koja su se, u skladu sa odlukom Vlade o utvrđivanju programa rešavanja viška zaposlenih, svojevoljno opredelila za novčanu naknadu ili posebnu novčanu naknadu - u većem iznosu od visine otpremnine utvrđene Zakonom o radu i ako zaposleni ne ostvaruje rezultate rada, odnosno nema potrebna znanja i sposobnosti za obavljanje poslova na kojima radi;

2. prestanka radnog odnosa na određeno vreme, privremenih i povremenih poslova, probnog rada;

3. prestanka funkcije izabranih, imenovanih i postavljenih lica, ukoliko nije ostvareno pravo na mirovanje radnog odnosa ili naknadu plate;

4. prenosa osnivačkih prava vlasnika, odnosno člana privrednog društva;

5. otvaranja stečaja, pokretanja likvidacionog postupka i u drugim slučajevima prestanka rada poslodavca;

6. premeštaja bračnog druga;

7. prestanka radnog odnosa u inostranstvu, u skladu sa zakonom, odnosno međunarodnim sporazumom.