Nacionalne manjine
- Šta su nacionalne manjine u Republici Srbiji?
- Koje nacionalne manjine žive u Republici Srbiji?
- Koja se prava garantuju nacionalnim manjinama u Republici Srbiji?
- Zaštita prava nacionalnih manjina?
- Šta su nacionalni saveti?
Šta su nacionalne manjine u Republici Srbiji?
Nacionalne manjine su grupe građana koje se od većinskog stanovništva razlikuju po nacionalnoj pripadnosti.
Pojam nacionalne manjine pripada pravno-političkoj sferi. Versajskom mirovnom konferencijom, kao pojam međunarodnog prava uveden je pravni pojam nacionalna manjina, kojom se označavaju etničke grupe koje su ostale unutar granica drugih nacionalnih država.
Za pravni položaj nacionalnih manjina od najveće važnosti su odredbe Povelje o ljudskim i manjinskim pravima i građanskim slobodama, odredbe Ustava i Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina, kojima se garantuju ne samo individualna, već i kolektivna prava nacionalnih manjina.
Koje nacionalne manjine žive u Republici Srbiji?
U Republici Srbiji postoji veliki broj nacionalnih manjina (21), među kojima je najveći procenat u Vojvodini.
Pripadnici nacionalnih manjina u Republici Srbiji su: Romi, Makedonci, Rusi, Crnogorci, Česi, Slovenci, Egipćani, Grci, Vlasi, Aškalije, Albanci, Savez jevrejskih opština, Hrvati, Bunjevci, Bugari, Bošnjaci, Mađari, Rumuni, Slovaci, Ukrajinci.
Najbrojnije nacionalne manjine su Mađari (najzastupljeniji su u Regionu Vojvodine), zatim Romi (Region južne i istočne Srbije i Region Vojvodine) i Bošnjaci (pretežno žive u Regionu Šumadije i zapadne Srbije).
U značajnom broju ima i Slovaka 52.750, Hrvata 57.900, Crnogoraca 38.527, Vlaha 35.330, Rumuna 29.332, Makedonaca 22.755.
Manje od 20. 000 imaju Bugari, Rusini, Bunjevci, po nekoliko hiljada imaju Nemci, Slovenci, Albanci, Ukrajinci kao i po nekoliko stotina Poljaci, Aškalije i Grci.
- Svi mi, zajedno, činimo Srbiju (1)
- Svi mi, zajedno, činimo Srbiju (2)
- Nacionalni savet mađarske nacionalne manjine
- Nacionalni savet hrvatske nacionalne manjine
- Nacionalni savet rusinske nacionalne manjine
- Nacionalni savet slovačke nacionalne manjine
- Nacionalni savet rumunske nacionalne manjine
- Nacionalni savet ukrajinske nacionalne manjine
- Nacionalni savet romske nacionalne manjine
- Nacionalni savet bunjevačke nacionalne manjine
- Nacionalni savet bošnjačke nacionalne manjine
- Nacionalni savet bugarske nacionalne manjine
- Nacionalni savet makedonske nacionalne manjine
- Nacionalni savet egipatske nacionalne manjine
- Nacionalni savet vlaške nacionalne manjine
- Nacionalni savet nemačke nacionalne manjine
- Nacionalni savet slovenačke nacionalne manjine
- Nacionalni savet češke nacionalne manjine
- Nacionalni savet ruske nacionalne manjine
- Nacionalni savet poljske nacionalne manjine
- Izvršni odbor Saveza jevrejskih opština Srbije
- Nacionalni savet crnogorske nacionalne manjine
- Nacionalni savet grčke nacionalne manjine: nac.savet.gr@gmail.com
- Nacionalni savet aškalijske nacionalne manjine savet.askalija@hotmail.com
Koja se prava garantuju nacionalnim manjinama u Republici Srbiji?
Pripadnicima nacionalnih manjina, pored prava koja su Ustavom zajemčena svim građanima, jemče se dodatna, individualna ili kolektivna prava. Individualna prava ostvaruju se pojedinačno, a kolektivna u zajednici sa drugima, u skladu sa Ustavom, zakonom i međunarodnim ugovorima.
Putem kolektivnih prava pripadnici nacionalnih manjina, neposredno ili preko svojih predstavnika, učestvuju u odlučivanju ili sami odlučuju o pojedinim pitanjima vezanim za svoju kulturu, obrazovanje, obaveštavanje i službenu upotrebu jezika i pisma, u skladu sa zakonom.
Radi ostvarenja prava na samoupravu u kulturi, obrazovanju, obaveštavanju i službenoj upotrebi jezika i pisma, pripadnici nacionalnih manjina mogu izabrati svoje nacionalne savete, u skladu sa zakonom.
Ustavom RS su pripadnicima nacionalnih manjina zagarantovana sledeća prava:
- Zabrana diskriminacije nacionalnih manjina
Pripadnicima nacionalnih manjina jemči se ravnopravnost pred zakonom i jednaka zakonska zaštita.
Zabranjena je bilo kakva diskriminacija zbog pripadnosti nacionalnoj manjini.
* Ne smatraju se diskriminacijom posebni propisi i privremene mere koje Republika Srbija može uvesti u ekonomskom, socijalnom, kulturnom i političkom životu, radi postizanja pune ravnopravnosti između pripadnika nacionalne manjine i građana koji pripadaju većini, ako su usmerene na uklanjanje izrazito nepovoljnih uslova života koji ih posebno pogađaju.
- Ravnopravnost u vođenju javnih poslova
Pripadnici nacionalnih manjina imaju, pod istim uslovima kao ostali građani, pravo da učestvuju u upravljanju javnim poslovima i da stupaju na javne funkcije.
Pri zapošljavanju u državnim organima, javnim službama, organima autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave vodi se računa o nacionalnom sastavu stanovništva i odgovarajućoj zastupljenosti pripadnika nacionalnih manjina.
- Zabrana nasilne asimilacije
Zabranjena je nasilna asimilacija pripadnika nacionalnih manjina. Zaštita pripadnika nacionalnih manjina od svake radnje usmerene ka njihovoj nasilnoj asimilaciji uređuje se zakonom.
Zabranjeno je preduzimanje mera koje bi prouzrokovale veštačko menjanje nacionalnog sastava stanovništva na područjima gde pripadnici nacionalnih manjina žive tradicionalno i u značajnom broju.
- Pravo na očuvanje posebnosti
Pripadnici nacionalnih manjina imaju pravo: na izražavanje, čuvanje, negovanje, razvijanje i javno izražavanje nacionalne, etničke, kulturne i verske posebnosti; na upotrebu svojih simbola na javnim mestima; na korišćenje svog jezika i pisma; da u sredinama gde čine značajnu populaciju, državni organi, organizacije kojima su poverena javna ovlašćenja, organi autonomnih pokrajina i jedinica lokalne samouprave vode postupak i na njihovom jeziku; na školovanje na svom jeziku u državnim ustanovama i ustanovama autonomnih pokrajina; na osnivanje privatnih obrazovnih ustanova; da na svome jeziku koriste svoje ime i prezime; da u sredinama gde čine značajnu populaciju, tradicionalni lokalni nazivi, imena ulica, naselja i topografske oznake budu ispisane i na njihovom jeziku; na potpuno, blagovremeno i nepristrasno obaveštavanje na svom jeziku, uključujući i pravo na izražavanje, primanje, slanje i razmenu obaveštenja i ideja; na osnivanje sopstvenih sredstava javnog obaveštavanja, u skladu sa zakonom.
* U skladu sa Ustavom, na osnovu zakona, pokrajinskim propisima mogu se ustanoviti dodatna prava pripadnika nacionalnih manjina.
Zaštita prava nacionalnih manjina?
Republika Srbija štiti prava nacionalnih manjina.
Država jemči posebnu zaštitu nacionalnim manjinama radi ostvarivanja potpune ravnopravnosti i očuvanja njihovog identiteta.
Pred Ustavom i zakonom svi su jednaki. Svako ima pravo na jednaku zakonsku zaštitu, bez diskriminacije.
Zabranjena je svaka diskriminacija, neposredna ili posredna, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti, političkog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti i psihičkog ili fizičkog invaliditeta.
* Ne smatraju se diskriminacijom posebne mere koje Republika Srbija može uvesti radi postizanja pune ravnopravnosti lica ili grupe lica koja su suštinski u nejednakom položaju sa ostalim građanima. Izražavanje nacionalne pripadnosti je slobodno.
** Niko nije dužan da se izjašnjava o svojoj nacionalnoj pripadnosti.
Merama u obrazovanju, kulturi i javnom obaveštavanju, Republika Srbija podstiče razumevanje, uvažavanje i poštovanje razlika koje postoje zbog posebnosti etničkog, kulturnog, jezičkog ili verskog identiteta njenih građana.
Zabranjeno je i kažnjivo svako izazivanje i podsticanje rasne, nacionalne, verske ili druge neravnopravnosti, mržnje i netrpeljivosti.
Zakonom o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina, Krivičnim zakonikom RS, predviđene su kaznene odredbe za povredu prava i sloboda nacionalnih manjina.
Šta su nacionalni saveti?
Nacionalni savet je organizacija kojoj se zakonom poveravaju određena javna ovlašćenja da učestvuje u odlučivanju ili da samostalno odlučuje o pojedinim pitanjima iz oblasti kulture, obrazovanja, obaveštavanja i službene upotrebe jezika i pisma u cilju ostvarivanja kolektivnih prava nacionalne manjine na samoupravu u tim oblastima.
Radi ostvarivanja prava na samoupravu u kulturi, obrazovanju, obaveštavanju i službenoj upotrebi jezika i pisma, pripadnici nacionalnih manjina u Republici Srbiji mogu da izaberu svoje nacionalne savete.
Nacionalni savet može da osniva ustanove, privredna društva i druge organizacije u prethodno navedenim oblastima može da stiče i otuđuje imovinu, a na osnovu odluke nadležnog organa može da bude i korisnik sredstava u javnoj svojini, u skladu sa zakonom.
Nacionalni savet upisuje se u Registar nacionalnih saveta Ministarstva za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog. Ministarstvo za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog realizuje Budžetski fond za nacionalne manjine.
